Đồng sáng lập Aevo: Tôi đã lãng phí 8 năm trong ngành tiền mã hóa

Tác giả: Ken Chan, Đồng sáng lập Aevo

Biên dịch: Azuma, Odaily Nhật báo Hành tinh

Lời người biên tập: Cuối tuần này, một bài viết của Ken Chan, đồng sáng lập kiêm CTO Aevo (@kenchangh), đã gây sốt trên mạng nước ngoài với tiêu đề “Tôi đã lãng phí 8 năm cuộc đời trong ngành crypto” (I Wasted 8 Years of My Life in Crypto).

Ken Chan thể hiện quan điểm hết sức tiêu cực trong bài viết, cho rằng ngành công nghiệp này đã đánh mất chủ nghĩa lý tưởng, biến thành một siêu casino lớn nhất lịch sử loài người với số lượng người tham gia đông đảo, và anh cảm thấy ghê tởm vì từng góp phần xây dựng “casino” đó. Dù chúng tôi không đồng tình với quan điểm của Ken Chan, và sau khi bài viết này nổi tiếng cũng có rất nhiều người trong ngành lên tiếng phản bác, nhưng khách quan mà nói, những gì anh bày tỏ thực sự phơi bày các vấn đề sâu xa của ngành hiện tại như khủng hoảng niềm tin, sự sụp đổ giá trị quan.

Dưới đây là nội dung gốc của Ken Chan, do Odaily Nhật báo Hành tinh biên dịch.

Động lực ban đầu

Khi tôi còn là một thiếu niên, tôi đã là một người có động cơ chính trị mạnh mẽ. Trong tất cả những cuốn sách khiến tôi ngày càng cấp tiến, tác phẩm ảnh hưởng lớn nhất đến tôi chính là của Ayn Rand (như “Suối nguồn”, “Atlas Shrugged”). Năm 2016, tôi vẫn là một người theo chủ nghĩa tự do đầy mơ mộng, thậm chí còn từng quyên góp cho Gary Johnson. Ngoài niềm tin vững chắc vào chủ nghĩa Rand, tôi cũng yêu thích lập trình máy tính, vì vậy tiền mã hóa đối với tôi là một điểm dừng chân tự nhiên. Tinh thần cypherpunk thu hút tôi. Khái niệm Bitcoin như một ngân hàng tài sản riêng tư khiến tôi say mê — có thể mang theo một tỷ đô trong đầu để vượt biên giới luôn là một ý tưởng cực kỳ mạnh mẽ đối với tôi.

Tuy nhiên, theo thời gian, tôi cảm thấy mình đã đánh mất mục tiêu ban đầu trong ngành crypto. Sau khi dấn thân toàn thời gian vào lĩnh vực này, những lời mời gọi về sức mạnh thay đổi của tiền mã hóa dần lắng xuống. Tôi trở nên vỡ mộng với người dùng mục tiêu và những người mình thực sự phục vụ. Tôi hoàn toàn hiểu lầm ai mới là người dùng thực sự của tiền mã hóa và lấy truyền thông làm hiện thực. Tiền mã hóa tuyên bố mình sẽ phi tập trung hóa hệ thống tài chính, tôi đã tin hoàn toàn, nhưng thực tế, nó chỉ là một hệ thống siêu đầu cơ và cờ bạc, một tấm gương phản chiếu nền kinh tế thực.

Thực tế như một chiếc xe tải lao thẳng vào tôi. Tôi hoàn toàn không xây dựng một hệ thống tài chính mới, mà là xây dựng một casino — một casino không tự nhận mình là casino, nhưng nó là casino lớn nhất, trực tuyến 24/7, với vô số người tham gia mà thế hệ chúng tôi từng tạo ra. Một phần trong tôi hy vọng mình có thể tự hào vì đã dành trọn tuổi 20 để xây dựng casino này, nhưng một phần khác lại thấy mình hoàn toàn đã lãng phí tuổi trẻ. Tôi đã lãng phí cuộc đời vào việc này — dù ít nhất, tôi đã kiếm được không ít tiền từ đó.

Hãy nhìn họ làm gì, đừng nghe họ nói gì

Tiền mã hóa là thứ gây bối rối. Một mặt, bạn sẽ nghe những người quảng bá nói rằng họ muốn hoàn toàn thay thế hệ thống tài chính hiện tại bằng hệ thống on-chain. Tôi cũng hoàn toàn có thể tưởng tượng ra thế giới đó — nơi tài khoản ngân hàng của bạn chỉ là USDC hoặc Bitcoin, bạn có thể chuyển một tỷ đô cho bất cứ ai trên thế giới chỉ trong vài giây. Viễn cảnh này vẫn rất mạnh mẽ, và tôi đến giờ vẫn đồng tình.

Nhưng cơ chế khuyến khích đã bóp méo toàn bộ thực tế. Trên thực tế, tất cả các thành phần thị trường đều sẵn sàng đổ tiền vào để tài trợ cho cái gọi là “Layer 1” tiếp theo (Aptos, Sui, Sei, ICP, v.v.). Cuộc chiến Layer 1 năm 2020 chỉ có một người chiến thắng là Solana, điều này đã tạo ra động lực đầu cơ mạnh mẽ để tranh vị trí thứ tư (sau Bitcoin, Ethereum, Solana), nâng đỡ vốn hóa hàng trăm tỷ đô.

Nhưng điều này có thực sự thúc đẩy chúng ta tiến tới một hệ thống tài chính lý tưởng mới không? Dù các VC viết hàng ngàn từ để thuyết phục bạn, câu trả lời là không. Điều này chẳng tạo ra hệ thống mới nào, thực tế nó đốt sạch tiền của tất cả mọi người (cả nhỏ lẻ lẫn VC), khiến mọi người trong hệ thống mới đều nghèo đi.

Tôi không nhằm vào Layer1. Tôi có thể nêu vô số ví dụ tương tự: DEX giao ngay, DEX hợp đồng vĩnh cửu, thị trường dự đoán, nền tảng Meme v.v… Sự cạnh tranh điên cuồng ở các mảng này không thực sự tạo ra một hệ thống tài chính tốt hơn. Ngược lại với những gì VC nói, chúng ta không cần xây casino trên sao Hỏa.

Sự cờ bạc hóa mô hình kinh tế

Nếu tôi nói mình gia nhập ngành crypto mà không có động cơ tài chính nào thì là nói dối. Là độc giả, bạn có thể nghĩ tôi kiếm đủ tiền rồi mới rút khỏi ngành, như vậy có đạo đức giả không? Đúng, có lẽ tôi đạo đức giả, nhưng cũng có lẽ tôi chỉ đơn giản là cảm thấy ghê tởm khi góp phần vào vũng lầy tài chính hóa và cờ bạc hóa này.

Bình thường hóa các hành vi “kiếm tiền nhanh từ nhau” kiểu tổng bằng 0 không phải là cách tạo ra của cải lâu dài. Trông có vẻ như vậy, nhưng thực ra không phải vậy. 8 năm trong ngành crypto đã hoàn toàn phá hủy khả năng nhận diện mô hình kinh doanh bền vững của tôi. Ở đây, bạn không cần doanh nghiệp hay sản phẩm thành công để kiếm tiền. Ngành này có một loạt token vốn hóa lớn mà không có người dùng nào — điều này hoàn toàn trái với logic của thế giới thực. Nếu bạn muốn mang lại giá trị cho khách hàng, chứ không chỉ là cờ bạc + giải trí (casino chính là làm như vậy), những mô hình kinh doanh tổng bằng 0 này căn bản không thể đi xa.

Kết luận

Tôi từng nghĩ “chủ nghĩa hư vô tài chính” là một khái niệm dễ thương và vô hại. Từng nghĩ chẳng sao khi liên tục ra mắt các trò chơi tổng bằng 0 cho thế hệ sau. Tôi không nghi ngờ gì việc Bitcoin một ngày nào đó sẽ đạt 1 triệu đô, nhưng điều đó chẳng liên quan gì tới những trò chơi tài chính mà ngành này đang tạo ra.

Kiểu tư duy ngành này cực kỳ độc hại, và tôi tin nó sẽ dẫn đến sự sụp đổ lâu dài của tính lưu chuyển xã hội ở thế hệ trẻ. Bạn đã có thể nhìn thấy nó đang xảy ra, và chúng ta phải dũng cảm chống lại những trò chơi vô nghĩa này.

CMS Holdings từng nói một câu nổi tiếng: “Bạn đến đây để kiếm tiền? Hay để chứng minh mình đúng?”

Lần này, tôi chọn chứng minh mình đúng.