Tôi có một người bạn mới gia nhập thị trường tiền mã hóa gần đây, một ngày nọ hớn hở mang theo một chuỗi mã lạ hỏi tôi, nói rằng đồng coin này sắp được niêm yết trên các sàn giao dịch lớn, mua vào chắc chắn sẽ kiếm lời khủng. Tôi nhìn vào màn hình với dự án chưa từng nghe qua, chỉ có thể cười khổ. Điều này chẳng phải chính tôi của hai năm trước sao?

Thực ra, mỗi ngày trong giới crypto đều có những mã code mới ra đời, mỗi năm đều xây dựng những câu chuyện thần thoại về sự giàu có. Nhưng nói về ai kiếm tiền, ai thua lỗ, phần lớn mọi người vẫn đóng vai kẻ thất bại.

Bề ngoài, ai cũng nghĩ con đường trở nên giàu có nhanh chóng như thế này: phát hiện coin tiềm năng ở đáy → mua vào giá thấp → chờ đợi tăng gấp trăm lần → bán ra ở đỉnh → đạt tự do tài chính. Nghe có vẻ hoàn hảo đến mức không thể tin nổi.

Thực tế thì sao? Đa số người thật sự đi theo con đường này lại là như thế này: thấy tăng giá là vội vàng mua vào → bị kẹt trong đợt giảm mạnh → không nhịn được cắt lỗ chạy thoát → lại tiếp tục theo đuổi đà tăng → dùng đòn bẩy để cược lớn hơn → cuối cùng cháy tài khoản → gánh nợ chồng chất. Chu trình này khắc nghiệt đến mức nào? Những người từng trải qua đều hiểu rõ.

Tại sao lại có sự chênh lệch lớn như vậy? Câu trả lời thực ra rất tàn nhẫn. Những dự án thật sự tăng gấp trăm lần thường phải bắt đầu chuẩn bị trước một hoặc hai năm, nghiên cứu sâu về nền tảng dự án. Bạn hỏi chính mình, quanh mình có bao nhiêu người thực sự làm được điều đó? Phần lớn chỉ nghe kể chuyện, xem biểu đồ rồi theo đám đông vào thị trường.

**Những ảo tưởng về sự giàu có nhanh chóng**

Giá trị đắt nhất trong giới crypto chính là sự cố chấp với từ "giàu có nhanh". Mỗi lần mở nhóm chat đêm khuya, bạn đều thấy những biểu đồ thị trường nhỏ được chọn lọc kỹ lưỡng — những đường cong dốc đứng như một loại phù chú, mê hoặc từng nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Một dự án token không tên tuổi đột nhiên tăng 500%. Một sinh viên đại học bình thường dùng tiền sinh hoạt để đạt được tự do tài chính. Những truyền thuyết về sự giàu có này, về bản chất đều là những cái bẫy nhận thức được thiết kế tinh vi.

Tôi đã gặp quá nhiều trường hợp như vậy. Phương pháp thao túng của các nhà tạo lập thị trường thực ra rất cố định: đầu tiên tạo ra một đợt tăng giá để thu hút sự chú ý → tạo hiệu ứng giàu có để lôi kéo nhà đầu tư nhỏ theo đuổi → nhà đầu tư nhỏ bị FOMO thúc đẩy mua vào điên cuồng → nhà tạo lập âm thầm bán ra ở đỉnh → cuối cùng thu hoạch.

Bạn còn nhớ dự án chủ đề động vật đó không? Trong vòng ba tháng, từ không thành có, đạt giá trị vốn hóa trăm tỷ, trông như một kỳ tích. Nhưng kết cục của kỳ tích là gì? Nhóm sáng lập âm thầm thoái vốn, giá trị dự án lập tức về 0, để lại hàng chục nghìn tài khoản bị "thu hoạch".

**Nhận thức mới là ranh giới thực sự**

Vì vậy, về căn bản, sự phân chia giàu nghèo lớn nhất trong giới crypto không phải do vận may kém hoặc vào muộn, mà là do khác biệt về nhận thức.

Những người liên tục kiếm tiền thường hiểu rõ một điều: đầu tư cần suy nghĩ dài hạn, không phải chơi xổ số. Họ nghiên cứu giá trị thực của dự án, chú ý đến nền tảng đội ngũ, quan sát chu kỳ thị trường, chứ không bị mê hoặc bởi một biểu đồ K đẹp đẽ.

Ngược lại, phần lớn người thua lỗ lại mắc kẹt trong cùng một vòng luẩn quẩn: mong chờ kỳ tích, theo đuổi xu hướng nóng, bị chi phối bởi cảm xúc, cuối cùng bị "thu hoạch".

Vì vậy, lần tới khi có ai đó hưng phấn hỏi bạn về một đồng coin nào đó sắp tăng gấp mười lần, tốt nhất bạn nên rõ ràng trong lòng: những câu chuyện về sự giàu có nhanh chóng được bàn luận rộng rãi chính là nơi có rủi ro cao nhất. Cơ hội thực sự chưa bao giờ xuất hiện đúng lúc bạn nhận ra.