Nhà tạo lập thị trường trong giao dịch mã hóa: Những anh hùng thầm lặng của thanh khoản định hình thị trường

Trong thế giới giao dịch tiền điện tử, thị trường maker là gì? Đây là một câu hỏi đáng để khám phá sâu hơn. Maker, với vai trò là nhà cung cấp thanh khoản chính, duy trì hoạt động của thị trường bằng cách liên tục đặt lệnh mua và bán, ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm giao dịch và sức khỏe của thị trường.

Định nghĩa cốt lõi và cơ chế hoạt động của Maker

Maker trong hệ sinh thái tiền điện tử là các nhà cung cấp thanh khoản chuyên nghiệp, thường là các tổ chức lớn, quỹ phòng hộ hoặc công ty giao dịch chuyên nghiệp. Khác với các nhà giao dịch bán lẻ cố gắng mua giá thấp và bán giá cao, maker chủ yếu kiếm lợi từ chênh lệch giá mua và bán — mô hình lợi nhuận nhỏ nhưng liên tục tích lũy này tạo thành nguồn thu chính của họ.

Lấy Bitcoin (BTC) làm ví dụ, giá BTC hiện dao động quanh $88.94K. Maker có thể cùng lúc đặt lệnh mua ở $88,920 và lệnh bán ở $88,980, tạo ra chênh lệch $60. Mặc dù lợi nhuận từ mỗi giao dịch nhỏ, nhưng hàng nghìn lần giao dịch tích lũy có thể tạo ra dòng thu nhập ổn định.

Trong trường hợp không có maker, thị trường sẽ đối mặt với khủng hoảng thanh khoản nghiêm trọng. Người giao dịch sẽ gặp phải chênh lệch giá mua bán rộng, biến động giá dữ dội và khó thực hiện các lệnh lớn. Maker sử dụng các chiến lược giao dịch thuật toán và giao dịch tần suất cao để điều chỉnh báo giá trong mili giây, từ đó nâng cao hiệu quả thị trường, thu hẹp chênh lệch giá và giảm thiểu tổn thất trượt giá.

Quy trình hoạt động thực tế của Maker

Maker áp dụng chiến lược đặt lệnh ở nhiều mức giá khác nhau. Họ không đơn thuần đặt lệnh tại một mức giá cố định, mà đồng thời đặt nhiều lệnh mua và bán trong phạm vi giá rộng, quản lý các báo giá này một cách linh hoạt để ứng phó với biến động thị trường.

Các bước thực thi chính bao gồm:

Đầu tiên, maker sử dụng mô hình học máy và phân tích dữ liệu thời gian thực để xác định mức giá mua bán tối ưu. Hệ thống liên tục theo dõi độ sâu thị trường, khối lượng giao dịch, độ biến động và các chỉ số khác, sau đó tự động điều chỉnh báo giá để tối đa hóa xác suất giao dịch, đồng thời kiểm soát rủi ro.

Thứ hai, khi người giao dịch chấp nhận báo giá của maker, giao dịch được thực hiện ngay lập tức. Maker sẽ nhanh chóng cập nhật báo giá mới để điền vào sổ lệnh, duy trì tính liên tục của thanh khoản thị trường. Giao dịch càng nhiều, chênh lệch giá tích lũy càng nhanh.

Thứ ba, maker cần thực hiện các hoạt động arbitrage và phòng hộ rủi ro trên nhiều sàn giao dịch. Họ có thể mua vào tài sản trên một sàn và bán ra trên sàn khác để khóa lợi nhuận. Đối với các vị thế lớn, maker sử dụng thị trường phái sinh để phòng hộ, tránh thiệt hại do biến động giá nhanh.

Mối quan hệ giữa Maker và phát hiện giá

Maker còn đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giá tài sản. Thông qua các báo giá liên tục cập nhật, thị trường dần hình thành nhận thức chung về giá trị thực của tài sản. Chức năng “phát hiện giá” này rất quan trọng vì nó phản ánh đánh giá tổng thể của các thành viên thị trường về tài sản.

Trong thị trường tiền điện tử hoạt động 24/7, maker đảm bảo khả năng cung cấp thanh khoản suốt ngày đêm. Điều này loại bỏ các khoảng trống thanh khoản do giới hạn thời gian giao dịch của thị trường chứng khoán truyền thống, giúp người giao dịch có thể vào ra vị thế một cách hiệu quả bất cứ lúc nào.

Maker và người đặt lệnh: hai trụ cột của hệ sinh thái thị trường

Maker và người đặt lệnh (market taker) tạo thành cấu trúc nền tảng của thị trường giao dịch tiền điện tử. Người đặt lệnh là những nhà giao dịch thực hiện giao dịch ngay tại giá thị trường hiện tại, bằng cách nhấp vào các lệnh mua hoặc bán đã có sẵn để thực hiện giao dịch.

Các lệnh mua và bán do maker cung cấp giống như “bể thanh khoản” trên thị trường, giúp người đặt lệnh có thể giao dịch nhanh chóng. Ngược lại, hoạt động giao dịch của người đặt lệnh tạo ra cơ hội lợi nhuận cho maker. Mối quan hệ cộng sinh này duy trì sự sôi động của thị trường: maker liên tục cung cấp báo giá, người đặt lệnh liên tục điền vào các báo giá đó, sự tương tác này làm thu hẹp chênh lệch giá và nâng cao độ sâu của thị trường.

Tổng quan các maker chính năm 2025

Thị trường tiền điện tử ngày nay do một số maker hàng đầu chi phối, mỗi đơn vị có đặc điểm riêng.

Wintermute là một trong những nhà giao dịch thuật toán hàng đầu, tính đến tháng 2 năm 2025 quản lý hơn 2.37 tỷ USD tài sản, phủ sóng hơn 300 tài sản trên chuỗi và hơn 30 blockchain. Công ty cung cấp thanh khoản trên hơn 50 sàn giao dịch, với tổng khối lượng giao dịch tích lũy gần 6 nghìn tỷ USD vào tháng 11 năm 2024.

GSR có hơn mười năm kinh nghiệm trong thị trường tiền điện tử, không chỉ cung cấp dịch vụ maker mà còn tham gia giao dịch OTC và phái sinh. Công ty đã đầu tư vào hơn 100 dự án và giao thức, hoạt động trên hơn 60 sàn toàn cầu, thể hiện vị thế là một tổ chức đa năng.

Amber Group quản lý khoảng 1.5 tỷ USD vốn giao dịch, phục vụ hơn 2000 khách hàng tổ chức, với khối lượng giao dịch tháng 2 năm 2025 vượt quá 1 nghìn tỷ USD. Công ty nổi bật với dịch vụ tuân thủ dựa trên AI và khả năng quản lý rủi ro toàn diện.

Keyrock xử lý hơn 550.000 giao dịch mỗi ngày, phủ sóng hơn 1300 thị trường và 85 sàn, cung cấp dịch vụ từ maker, OTC đến quản lý bể thanh khoản.

DWF Labs có danh mục đầu tư gồm hơn 700 dự án, trong đó hỗ trợ hơn 20% các dự án trong top 100 của CoinMarketCap và hơn 35% trong top 1000. Công ty hoạt động trên hơn 60 sàn chính, giao dịch cả thị trường spot và phái sinh.

Giá trị cốt lõi mà maker mang lại cho sàn giao dịch

Maker đóng góp đa chiều cho nền tảng giao dịch. Trước tiên, thanh khoản dồi dào thu hút các nhà giao dịch bán lẻ và tổ chức, từ đó tăng khối lượng giao dịch và doanh thu phí giao dịch. Thứ hai, sự ổn định và hiệu quả của thị trường nâng cao trải nghiệm người dùng, tăng khả năng cạnh tranh của nền tảng. Thứ ba, maker hỗ trợ thanh khoản ban đầu khi ra mắt các đồng coin mới, giúp tài sản mới nhanh chóng xây dựng độ sâu giao dịch, thu hút người dùng sớm.

Cuối cùng, việc thu hẹp chênh lệch giá đồng nghĩa với giảm chi phí giao dịch, có lợi cho tất cả các bên tham gia thị trường — nhà giao dịch chi trả ít chi phí ẩn hơn, sàn giao dịch thu được nhiều phí hơn từ khối lượng giao dịch cao hơn, và thanh khoản thị trường được củng cố.

Rủi ro và thách thức chính đối với maker

Mặc dù mô hình maker ổn định và đáng tin cậy, nhưng rủi ro vẫn tồn tại. Rủi ro biến động thị trường là mối đe dọa hàng đầu: thị trường tiền điện tử nổi tiếng với biến động dữ dội, giá có thể giảm hoặc tăng mạnh trong chớp nhoáng. Nếu báo giá của maker không theo kịp tốc độ thị trường hoặc vị thế nắm giữ quá lớn, họ có thể chịu thiệt hại lớn.

Rủi ro tồn kho phát sinh từ việc maker phải nắm giữ lượng lớn tài sản để cung cấp thanh khoản. Khi giá trị các tài sản này giảm mạnh, maker đối mặt với khoản lỗ biến động có thể rất lớn. Rủi ro này đặc biệt rõ rệt trong các thị trường coin nhỏ có thanh khoản thấp.

Rủi ro kỹ thuật liên quan đến lỗi hệ thống, thiếu sót trong thuật toán hoặc độ trễ mạng. Bất kỳ sự cố nào cũng có thể gây chậm trễ cập nhật báo giá, dẫn đến các giá giao dịch bất lợi trong thị trường biến động nhanh. Trong trường hợp cực đoan, lỗi kỹ thuật có thể gây thiệt hại hàng triệu USD.

Rủi ro pháp lý không thể bỏ qua. Các khu vực pháp lý khác nhau có thái độ khác nhau đối với hoạt động maker, một số còn coi các chiến lược maker nhất định là thao túng thị trường. Việc thích nghi với các quy định của nhiều thị trường tốn kém, và các thay đổi pháp lý đột ngột có thể khiến các chiến lược hiện tại trở thành bất hợp pháp ngay lập tức.

Tóm lại: vai trò không thể thay thế của maker trong thị trường tiền điện tử

Maker là nền tảng của hệ sinh thái giao dịch tiền điện tử. Thông qua việc liên tục cung cấp thanh khoản, duy trì giá ổn định và tối ưu chi phí, họ giữ cho thị trường vận hành lành mạnh. Đối với các sàn giao dịch, hợp tác với các maker đáng tin cậy là chìa khóa để duy trì khả năng cạnh tranh. Đối với nhà giao dịch, sự tồn tại của maker giúp giao dịch trở nên hiệu quả và chi phí thấp hơn.

Khi thị trường tiền điện tử trưởng thành hơn, vai trò của maker sẽ ngày càng quan trọng. Tuy nhiên, họ cũng cần liên tục đối mặt với rủi ro thị trường, thách thức kỹ thuật và môi trường pháp lý luôn biến đổi. Hiểu rõ cách hoạt động của maker giúp nhà giao dịch có cái nhìn sâu sắc hơn về cơ chế thị trường, từ đó đưa ra các quyết định giao dịch sáng suốt hơn.