Từ Tầm Nhìn đến Vô Hình: Câu Chuyện của Sam Bankman-Fried

Nguồn: CryptoTale Tiêu đề gốc: From Vision to Void: The Story of Sam Bankman-Fried Liên kết gốc: https://cryptotale.org/from-vision-to-void-the-story-of-sam-bankman-fried/ Sam Bankman-Fried, thường được gọi là SBF, là một trong những nhân vật quan trọng và gây tranh cãi nhất trong kỷ nguyên tiền điện tử. Sự thăng tiến của ông mang theo sự rực rỡ và tham vọng, còn sự sụp đổ của ông mang lại những hậu quả làm rung chuyển mọi ngóc ngách của thế giới crypto. Trong một thời gian ngắn, ông được xem như tiêu chuẩn cho cách mà sự giàu có hiện đại, quy định và tiến bộ có thể hòa quyện. Tuy nhiên, đằng sau sự thăng tiến của ông, áp lực ngày càng gia tăng, và khi vụ việc bùng nổ, cú sốc đã thay đổi mãi mãi tương lai của các sàn giao dịch tập trung.

Một Tư Duy Được Hình Thành Bởi Logic

SBF sinh năm 1992 trong gia đình hai giáo sư luật tại Stanford. Thời thơ ấu của ông theo xu hướng: lý trí hơn cảm xúc, tập trung vào hệ thống hơn câu chuyện, và vào số liệu hơn bất cứ thứ gì khác. Thế giới quan mà ông xây dựng xung quanh tư duy đã giúp ông sau này biến thành hình ảnh của một thiên tài trên sân khấu, với mục tiêu duy nhất trong đời là tạo ra sự khác biệt.

Ngay cả trước khi kỳ vọng đã được đặt vào ông, ông chỉ là một nhà toán học nhỏ cố gắng tìm lối đi của riêng mình. Trong thời gian học tại MIT, ông bắt đầu tham gia vào “từ thiện hiệu quả,” một phong trào triết học phần nào chịu ảnh hưởng của trường phái vị lợi của Peter Singer. Phong trào này cho rằng việc tích lũy của cải quy mô lớn là hợp đạo đức khi mục đích là để tài trợ cho các dự án tác động cao có thể cải thiện hoặc cứu sống mạng người. Theo quan điểm của ông, việc kiếm tiền một cách quyết liệt không phải là mâu thuẫn với lòng vị tha mà là chiến lược cần thiết để tối đa hóa kết quả tích cực thông qua từ thiện dựa trên dữ liệu.

Việc ông gia nhập thị trường thế giới bắt đầu từ công việc đầu tiên tại Jane Street, một công ty giao dịch định lượng, nơi ông học cách hoạt động của thị trường khi thanh khoản biến mất, cách một sai sót nhỏ có thể gây ảnh hưởng lớn, và cách giao dịch khi thế giới di chuyển nhanh như thế nào. Kinh nghiệm này đã hình thành nền tảng cho khả năng chấp nhận rủi ro của ông và khiến ông muốn tạo ra các hệ thống hiệu quả hơn những gì ông đã vận hành.

Sự Thăng Tiến của Alameda và FTX

Năm 2017, SBF xem crypto không chỉ như một nền văn hóa mà như một cuộc cách mạng tài chính mới để chinh phục. Ông thành lập Alameda Research, một công ty giao dịch khai thác lợi thế về chênh lệch giá trên các thị trường toàn cầu. Chất xúc tác của ông là “kimchi premium” nổi tiếng, tức là mua BTC ở các quốc gia khác với giá thấp hơn và bán ra ở các sàn Hàn Quốc với giá cao hơn. Alameda thực hiện các giao dịch arbitrage có lợi nhuận cao, khối lượng lớn và nhanh chóng. Những hành động này mang lại cho SBF thứ gì đó còn quý giá hơn vốn: cảm giác rằng hệ sinh thái crypto thưởng cho tốc độ và sự táo bạo, chứ không phải sự hoàn hảo.

Từ đó, FTX ra đời vào năm 2019. Một nhà giao dịch nhỏ trong số các nhà giao dịch tiên tiến đã nhanh chóng trở thành một sân chơi quốc tế của niềm tin cho hàng triệu người. Kiến trúc của FTX đáng tin cậy hơn, nhanh hơn và sạch sẽ hơn so với các đối thủ, và cách tiếp cận công khai của SBF đã giúp nó bay cao. Ông xuất hiện trên bìa các tạp chí, làm chứng trước Quốc hội, và quyên góp hàng chục triệu đô la cho chính trị. SBF đã thành công trong việc biến mình thành ngoại lệ.

Nếu chúng ta có thể xây dựng một nền tảng không chỉ phục vụ tài chính cho mọi người, mà còn mang lại niềm tin và quyền truy cập mà họ không thể có được — điều đó đáng để bỏ công sức. – Sam Bankman-Fried

FTX đã thiết lập các mối quan hệ hợp tác với các đội thể thao lớn, người nổi tiếng và các nhà đầu tư tổ chức. Công ty được định giá lên tới $32 tỷ đô la, và SBF nằm trong số những tỷ phú trẻ nhất thế giới. Một mặt khác của tính cách ông là việc ông thúc đẩy chủ nghĩa vị lợi hiệu quả, triết lý của việc kiếm tiền để cho đi. Ông nói về cách ông sẽ cứu thế giới, cách ông sẽ tài trợ cho các cơ chế phản ứng đại dịch, và cách ông sẽ giải quyết các bất cập chính trị. Ở mức độ lớn, ông là nhà sáng lập trẻ duy nhất kết hợp tham vọng với mục đích đạo đức. Tuy nhiên, tầm nhìn này chỉ là lớp mặt nạ của một sự đứt gãy cấu trúc đang hình thành dưới đế chế.

Ngược lại, Alameda ngày càng trở nên biến động trong hoạt động giao dịch hung hãn, bất chấp thành công ban đầu. Đến tháng 5 và 6 năm 2022, thua lỗ của công ty tăng lên khi thị trường giảm, và thay vì chấp nhận thua lỗ một cách minh bạch, họ đã dùng “cửa hậu” của quỹ khách hàng của FTX. Ranh giới giữa bên thứ ba và công ty giao dịch bị mất đi, không phải do tình cờ mà do chủ ý. Token FTT do FTX thiết kế được sử dụng làm tài sản thế chấp cho các khoản vay, gắn kết hàng tỷ đô la vào một token do chính SBF sở hữu.

Sự Sụp Đổ Khiến Thế Giới Crypto Chao Đảo

Áp lực bắt đầu bộc lộ vào tháng 11 năm 2022. Một báo cáo cho thấy FTT là trụ cột vững chắc cho bảng cân đối của Alameda. Nỗi sợ lan rộng trên thị trường, và tình hình trở nên tồi tệ hơn khi một sàn giao dịch lớn tuyên bố sẽ bán hết cổ phần FTT của mình. Các khoản rút tiền khỏi FTX tăng vọt. Nhưng những sự kiện sau đó đã thay đổi cách nhìn của các nhà đầu tư về FTX. Tiền gửi không còn nữa. Nó trống rỗng. FTX, từng là một trong những sàn được ưa chuộng nhất, cuối cùng rơi vào khủng hoảng thanh khoản lịch sử. Đế chế của SBF, từng được ca ngợi như một sự lựa chọn lịch sự thay thế cho các đối thủ hỗn loạn, sụp đổ như thể không còn gì để cứu vãn.

SBF bị bắt tại Bahamas và bàn giao cho chính phủ Mỹ vào tháng 12 năm 2022. Tháng tháng điều tra và nghiên cứu đã tạo nên chân dung của một nhà sáng lập hiểu rõ thị trường nhưng đánh giá thấp tầm quan trọng của giao dịch thực sự giữa các sàn và nhà đầu tư. Các công tố viên mô tả hành động của ông như một hành vi lừa đảo có chủ ý, nhưng SBF khẳng định đó là hậu quả của sự thiếu suy nghĩ, tính toán sai lầm và quá tự tin. Tùy theo cách diễn giải, các tác động rõ ràng là khác nhau.

Một bước ngoặt trong phiên tòa là khi đồng nghiệp lâu năm và người yêu cũ của ông, Caroline Ellison, ra làm chứng. Cô đã trình bày chi tiết về các hoạt động của Alameda, việc lạm dụng quỹ khách hàng của FTX, và sự tham gia của SBF, những lời khai mâu thuẫn rõ rệt với câu chuyện bào chữa của ông. Sự hợp tác của cô với các công tố viên được xem là một trong những khoảnh khắc gây thiệt hại lớn nhất cho SBF, định hình quyết định nội bộ của hội thẩm đoàn và chuyển hướng vụ án chống lại ông. Ellison không phải là người duy nhất; Gary Wang, đồng sáng lập FTX, và Nishad Singh, giám đốc kỹ thuật của FTX, cũng làm chứng chống lại ông. Ông bị tuyên án 25 năm tù vào năm 2024, một bản án nhấn mạnh thất bại của ông trong một trong những vụ sụp đổ tài chính lớn nhất trong lịch sử hiện đại.

Chúng tôi hiểu rõ chúng tôi đã làm mọi người thất vọng đến mức nào. Chúng tôi đã phạm sai lầm — một cách lớn — Sam Bankman-Fried

Di sản của ông vẫn còn tranh cãi sau đó. Những người ủng hộ tin rằng ông bị lạc trong quá trình mở rộng của FTX và bị mắc kẹt trong các sự cố tổ chức, chứ không phải hành động cố ý. Các nhà phê bình nhấn mạnh vào việc tiêu tiền của khách hàng một cách phù phiếm, thiếu kiểm soát nội bộ, và sự mâu thuẫn trong các tuyên bố về lòng vị tha và lựa chọn cá nhân của ông.

Câu chuyện của SBF không chỉ là một bài học cảnh báo. Nó phản chiếu cuộc cách mạng trong một ngành quá phụ thuộc vào cá nhân hơn là hệ thống. Thành công ban đầu của ông nhấn mạnh sức mạnh của thời kỳ tiền điện tử mới nổi, trong khi sự suy tàn của ông làm nổi bật nhu cầu minh bạch và phân tách rủi ro. Ông là một thiên tài và là hy vọng của nhiều người, nhưng cũng là mối đe dọa của nhiều người khác. Sự vắng mặt của ông trong hệ sinh thái vẫn tiếp tục nhắc nhở mọi người rằng đổi mới không giới hạn là điều khá phức tạp, bất kể câu chuyện cảm xúc đằng sau nó.

Hành trình của Sam Bankman-Fried vẫn chưa kết thúc. Ngay cả khi ông đang bị giam giữ, các cuộc thảo luận về ông vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến các chính sách, kỳ vọng của nhà đầu tư, và sự phát triển của hạ tầng blockchain. Tên tuổi của ông vẫn nổi bật trong các cuộc trò chuyện về niềm tin, tham vọng và trách nhiệm giải trình. Khi chương của ông dần khép lại, một câu hỏi chờ đợi trong cảnh tiếp theo: Di sản của ông là cảnh báo hay sáng tạo?