《Tôi dạy con 12 tuổi chơi tiền mã hóa》

Con trai tôi năm nay 12 tuổi, tôi nghĩ nên để con mở rộng kiến thức, vì vậy quyết định bắt đầu từ lĩnh vực tài chính. Trẻ thích những điều mới lạ, tôi bắt đầu từ việc chơi tiền mã hóa.

Bài học đầu tiên: Vốn và trách nhiệm
Tôi nói: Tôi có thể cho con mượn 100 USDT, đó là khoản vốn đầu tiên trong đời con. Nhớ nhé, là ‘mượn’, không phải ‘cho không’. Mượn tiền đồng nghĩa với trách nhiệm, phải trả lại. Trong thế giới tài chính, quy tắc quan trọng nhất — vốn luôn đi kèm trách nhiệm. Tôi đã giúp con đăng ký tài khoản sàn giao dịch, nạp 100 USD. Con vui mừng khôn xiết, hỏi: Con có thể mua Dogecoin không? Tôi nói: Được, nhưng phải hiểu rõ, 100 USD đó là vốn của con. Nếu mất sạch, con sẽ bị loại.

Bài học thứ hai: Giao dịch và phí giao dịch
Con mở giao dịch cặp DOGE/USDT, nhấn mua một lần. Tôi dặn: Mỗi lần giao dịch, đều phải trả phí. Sàn không kiếm tiền dựa vào đoán hướng, mà dựa vào khối lượng giao dịch — gọi là phí hoa hồng. Tôi bảo con tính thử: Mua 100 USD, phí 0.1%, tức là 0.1 USD. Vậy, để hòa vốn, giá phải tăng ít nhất 0.1%. Con nhăn mặt: Vậy là bắt đầu đã lỗ rồi à? Tôi cười: Đúng vậy, đó chính là quy tắc thứ hai của tài chính — trò chơi bắt đầu từ việc thua lỗ.

Bài học thứ ba: Lợi nhuận tạm thời và chốt lời
Ngày hôm sau, Dogecoin tăng 5%, con vui vẻ nói: Bố, con đã lời rồi! Tôi nói: Đó chỉ là lợi nhuận tạm thời, chưa bán ra thì chưa tính là lời. Thị trường tài chính không quan tâm con kiếm được bao nhiêu, mà là con giữ được bao lâu. Khi con quyết định bán, chốt lợi nhuận, gọi là chốt lời. Con nhấn bán, số dư về 105 USD. Tôi khen: Rất tốt, giờ con hiểu rồi, kiếm tiền không phải dự đoán, mà là thực hiện.

Bài học thứ tư: Lãi suất và vay mượn
Vài ngày sau, con muốn tăng thêm vị thế. Tôi nói: Con có thể mượn thêm tiền của bố, nhưng phải trả lãi. Nó hỏi: Lãi là gì? Tôi nói: Lãi suất chính là tiền thuê thời gian. Con mượn 100 USD, lãi suất 10% mỗi năm, một tháng phải trả 0.83 USD. Đó là quy tắc thứ ba của tài chính — tiền có giá trị theo thời gian. Nó gật đầu, ghi vào sổ: Lãi = Thời gian × Vốn × Tỉ lệ.

Bài học thứ năm: Đòn bẩy và rủi ro
Tôi cho con thử giao dịch đòn bẩy mô phỏng. Đòn bẩy giống như kính lúp. Đòn bẩy gấp 3 lần, tăng 10% thì lời 30%; nhưng giảm 10% thì lỗ 30%. Nếu lỗ hết vốn, hệ thống sẽ tự động đóng lệnh — gọi là cháy tài khoản. Sau vài lần mô phỏng, con bị cháy tài khoản do sập đột ngột. Nó ngạc nhiên hỏi: Sao tất cả đều mất sạch vậy? Tôi nói: Quy tắc thứ tư — Thị trường luôn nhanh hơn con.

Bài học thứ sáu: Cầm cố và thu nhập thụ động
Tôi giới thiệu cho con một cách kiếm tiền khác: cầm cố (Staking). Con gửi tạm đồng coin cho hệ thống, mỗi ngày nhận chút lãi, giống như gửi tiết kiệm ngân hàng. Con cầm cố 50 USD USDT, sau một tuần nhận về 0.05 USD. Tôi nói: Không nhiều, nhưng đây là thu nhập thụ động. Người khác ngủ vẫn có thể kiếm tiền, nhưng điều kiện là — con có vốn, người khác có nhu cầu.

Bài học thứ bảy: Phân tán và bảo hiểm
Sau đó, Dogecoin giảm mạnh, con hơi hoảng. Tôi nói: Đừng sợ. Thị trường giảm không kiểm soát được, con kiểm soát rủi ro. Đừng để tất cả tiền vào một giỏ — gọi là phân tán đầu tư. Nó hỏi: Vậy nếu tất cả đều giảm hết? Tôi nói: Có thể mua bảo hiểm hoặc phòng ngừa rủi ro. Ví dụ mua ‘quyền chọn bán’ (put option), khi giá giảm, con còn có thể lời. Đó chính là quy tắc thứ năm của tài chính — Rủi ro không thể tiêu diệt, chỉ có thể chuyển đổi.

Bài học thứ tám: Cổ tức và lãi kép
Một tháng sau, con lời 10 USD, chủ động chia cho tôi 1 USD. Tôi nói: Đó gọi là cổ tức. Con dùng tiền người khác để kiếm lời, phải chia sẻ lợi nhuận. Doanh nghiệp phát cổ tức, cũng như vậy. Tôi lại dạy con: Lợi nhuận tái đầu tư, gọi là lãi kép. Tiền sinh ra tiền, lãi đẻ lãi, là kỳ tích thứ tám của thế giới. Nhưng điều kiện là con đừng để thua lỗ trước đã.

Bài học thứ chín: Quyền chọn và tương lai
Tôi đùa: Có muốn tôi bỏ 10 USD mua quyền lợi trong lợi nhuận của con trong một năm tới không? Nó hỏi: Ý nghĩa là gì? Tôi cười: Đó gọi là quyền chọn (option). Tôi mua quyền kiếm lợi nhuận trong tương lai của con. Nếu con thắng, tôi chia 10%; nếu con thua, tôi mất 10 USD. Quyền chọn không phải đánh bạc, mà là thể hiện niềm tin bằng tiền. Nó suy nghĩ rồi bắt tay nghiêm túc.

Kết thúc: Quy tắc và nhân tính
Vài tháng sau, tài khoản của con từ 100 USD tăng lên 130 USD. Nó nói: Bố, con hiểu rồi — Thị trường không phải nơi để làm giàu, mà để tính toán. Tôi cười: Đúng vậy. Chơi tiền mã hóa chỉ là hình thức, điều tôi muốn dạy con là lý trí, trách nhiệm và ý thức rủi ro. Người giỏi thực sự không dựa vào tin đồn, mà dựa vào quy tắc. Sự khốc liệt của thị trường tài chính không nằm ở biến động, mà ở lòng người.