Layer 0: Định nghĩa lại blockchain với mainchain và sidechain

Hệ sinh thái blockchain cực kỳ phức tạp, vận hành nhờ nhiều lớp công nghệ thúc đẩy sức mạnh chuyển đổi. Khi các khái niệm như layer 1 và layer 2 đã trở nên phổ biến cùng với sự phát triển của các giao thức mới, một phân lớp mới xuất hiện. Layer 0 blockchain là giao thức nền tảng, đóng vai trò cơ sở cho hàng loạt đồng tiền và token được giao dịch hiện nay.

Tổng quan về blockchain

Trước khi đi sâu vào layer 0 blockchain, cần hiểu rõ những nguyên lý căn bản. Với người mới, blockchain là sổ cái điện tử công khai ghi nhận giao dịch, được phân phối và bảo mật nhờ công nghệ mật mã. Blockchain có năm lớp chính: hạ tầng phần cứng, dữ liệu, mạng lưới, đồng thuận và lớp ứng dụng.

Từng lớp cần đảm nhiệm chức năng riêng để blockchain vận hành trơn tru. Các lớp này đảm nhận lưu trữ lịch sử giao dịch, đảm bảo mọi nút mạng đạt được đồng thuận trước khi xác thực giao dịch. Nhờ đó, toàn bộ hệ thống bảo vệ sự toàn vẹn, bảo mật và tính năng động của mạng lưới, tạo nên nền tảng blockchain ổn định và đáng tin cậy.

Tìm hiểu về các giao thức blockchain

Khi tiếp cận công nghệ blockchain, bạn sẽ gặp các khái niệm layer 1 và layer 2—đây là các giao thức blockchain khác nhau, mỗi loại giữ vai trò riêng biệt trong hệ sinh thái tổng thể.

Giao thức blockchain layer 1

Phần lớn người dùng biết đến layer 1 nhờ các đồng mã hóa nổi bật, vốn là động lực chính thúc đẩy thị trường crypto. Các blockchain như Bitcoin và Ethereum thường gây chú ý trong các sự kiện như halving hoặc nâng cấp lớn. Về cơ bản, blockchain layer 1 là mạng độc lập chịu trách nhiệm xử lý giao dịch, bảo vệ mạng lưới bằng mật mã mạnh và tạo khối mới. Tuy nhiên, khi nhu cầu người dùng tăng cao, mainchain thường bị tắc nghẽn dẫn đến giao dịch chậm và phí gas cao.

Giao thức blockchain layer 2

Layer 2 được xây dựng trên các chuỗi layer 1, chuyên về mở rộng quy mô, giúp giảm áp lực cho chuỗi nền tảng. Nếu hình dung layer 1 là cao tốc đông đúc, layer 2 chính là những làn đường bổ sung giúp giải tỏa tắc nghẽn. Các giao thức layer 2 xử lý giao dịch ngoài chuỗi, giảm điểm nghẽn cho layer 1, mang lại trải nghiệm blockchain nhanh và mượt hơn cho người dùng.

Giao thức blockchain layer 0

Layer 0 blockchain là nền tảng hạ tầng cho toàn bộ chuỗi layer 1. Layer 0 thiết lập kiến trúc cốt lõi và tiêu chuẩn giao tiếp giữa các blockchain, tạo điều kiện cho việc tương tác và chia sẻ dữ liệu dễ dàng. Bằng cách khắc phục các hạn chế về tương tác và mở rộng của layer 1 đơn khối, layer 0 cung cấp tính mô-đun và cho phép xây dựng các blockchain tùy chỉnh cho cộng đồng cụ thể.

Cách vận hành của layer 0 blockchain

Layer 0 blockchain sử dụng kiến trúc dựa trên sidechain, gồm ba thành phần chủ chốt kết hợp tạo ra hệ sinh thái hiệu quả và có khả năng tương tác mạnh mẽ.

Mainchain đóng vai trò trung chuyển dữ liệu giữa các chuỗi layer 1 phát triển trên layer 0, giữ vị trí xương sống điều phối và hỗ trợ giao tiếp giữa các blockchain.

Sidechain là các chuỗi layer 1 chuyên dụng liên kết với mainchain. Nhà phát triển dùng sidechain để tạo blockchain phục vụ mục đích riêng, đồng thời vẫn giữ khả năng tương tác trong toàn hệ sinh thái.

Giao thức truyền thông liên chuỗi đặt ra tiêu chuẩn trao đổi dữ liệu giữa các chuỗi layer 1, quy định nguyên tắc và cơ chế đảm bảo giao tiếp blockchain an toàn, hiệu quả.

Ví dụ, Polkadot là blockchain layer 0 tiêu biểu. Chuỗi chuyển tiếp của Polkadot giữ vai trò mainchain, các parachain layer 1 chuyên dụng hoạt động trên đó. Giao thức truyền thông đa đồng thuận (XCMP) cho phép các hệ thống đồng thuận trên các chuỗi này giao tiếp và phối hợp với nhau.

Lợi ích của giao thức layer 0 blockchain

Giao thức layer 0 blockchain mang lại nhiều giá trị lớn, thúc đẩy sự chuyển đổi của hệ sinh thái. Khả năng mở rộng được cải thiện khi giao dịch phân bổ qua các lớp, nâng cao hiệu suất và năng lực mạng mà không giảm bảo mật. Nhờ đó, hệ thống vẫn duy trì hiệu năng khi lượng người dùng tăng.

Lợi thế tùy chỉnh cho phép nhà phát triển xây dựng chuỗi layer 1 chuyên biệt cho từng mục tiêu, tận dụng khả năng tương tác của layer 0. Có thể kể đến các chuỗi dành riêng cho GameFi hoặc tối ưu cho DApp, tạo sự linh hoạt tối ưu hóa dự án.

Tính mô-đun của layer 0 khuyến khích phát triển và thử nghiệm nhanh, kích thích đổi mới trong tính năng cũng như ứng dụng blockchain. Ví dụ, Venom sử dụng sharding động để điều chỉnh số lượng, kích thước chuỗi shard phù hợp với nhu cầu mạng thời điểm thực tế.

Layer 0 so với layer 1: Điểm khác biệt nổi bật

Giới yêu công nghệ blockchain thường so sánh layer 0 và layer 1. Hiểu rõ điểm giống và khác giúp nhận diện tổng thể hệ sinh thái blockchain.

Điểm giống nhau

Layer 0 và layer 1 đều tối ưu hóa lợi ích phi tập trung, giải quyết tam giác blockchain. Phi tập trung là nguyên tắc cốt lõi, mỗi lớp phân quyền quản trị và vận hành qua nhiều nút, tránh kiểm soát bởi một đơn vị duy nhất.

Mỗi lớp dùng công nghệ mật mã tiên tiến để bảo vệ dữ liệu, duy trì tính toàn vẹn của mạng. Mở rộng quy mô là mục tiêu chung, cả hai đều xử lý giao dịch, lưu trữ dữ liệu và đồng thuận hiệu quả khi số lượng người dùng tăng. Tính minh bạch cũng là điểm chung, cho phép truy cập công khai vào trình khám phá blockchain để theo dõi giao dịch và xác thực mạng.

Điểm khác nhau

Dù hướng đến mục tiêu chung, layer 0 và layer 1 đảm nhiệm các chức năng cốt lõi khác biệt. Layer 0 tập trung vào hạ tầng xây dựng blockchain, còn layer 1 trực tiếp xử lý giao dịch và đồng thuận.

Cách tiếp cận mở rộng quy mô cũng khác biệt: layer 1 gặp điểm nghẽn do kiến trúc đơn khối, layer 0 tăng cường khả năng tương tác, cho phép giao dịch luân chuyển qua nhiều chuỗi.

Layer 0 linh hoạt hơn layer 1 nhờ cơ chế đồng thuận và cấu trúc dữ liệu dễ điều chỉnh, hỗ trợ xây dựng các blockchain layer 1 đa dạng, giàu tính năng trên nền tảng layer 0 linh hoạt.

Các ví dụ tiêu biểu về layer 0 blockchain

Nhiều giao thức layer 0 nổi bật đang định hình tương lai blockchain.

Avalanche cùng token AVAX cung cấp năng lượng cho nhiều chuỗi layer 1—P-chain, X-chain, C-chain—mỗi chuỗi tối ưu hóa cho nhiệm vụ và nhu cầu người dùng riêng. Avalanche mang lại giao dịch nhanh, phí thấp, bảo mật mạnh, công cụ thân thiện với nhà phát triển, là lựa chọn hàng đầu cho các dự án GameFi.

Cosmos với token ATOM—được gọi là "Internet của các blockchain"—tập trung vào tính mô-đun, linh hoạt cho nhà phát triển. Mainchain Cosmos Hub là mô hình cho các blockchain mới trong hệ sinh thái kết nối của Cosmos, bao gồm các layer 1 nổi bật như BNB Chain, Cronos.

Polkadot cùng token DOT là giao thức layer 0 cho phép đa dạng blockchain phối hợp thông qua Relay Chain mainchain. Polkadot sử dụng cơ chế đồng thuận Nominated Proof-of-Stake, cung cấp nền tảng bảo mật, mở rộng cho việc xây dựng blockchain chuyên biệt cho các mục tiêu riêng.

Kết luận

Các giao thức layer 0 như Cosmos, Polkadot, Avalanche đang phát triển mạnh mẽ, được cộng đồng blockchain đánh giá là bước chuyển mới trong cách thiết kế và phát triển blockchain.

Layer 0 giải quyết vấn đề mở rộng, tương tác của blockchain layer 1 phổ biến, đóng vai trò hạ tầng cho sidechain mô-đun và các tiêu chuẩn giao tiếp chuyên biệt. Điều này mở ra hệ sinh thái năng động, kết nối, nơi các layer 1 tùy chỉnh xây dựng trên nền tảng layer 0 đáp ứng đa dạng nhu cầu, đặt nền móng cho tương lai blockchain tương tác. Layer 0 không chỉ là giải pháp kỹ thuật—mà còn là tầm nhìn về môi trường blockchain hợp tác, hiệu quả, thích ứng với sự phát triển của công nghệ phi tập trung.

FAQ

Đồng coin nào thuộc layer 0?

Polkadot, Cosmos là các đồng coin layer 0 quan trọng. Các dự án này ứng dụng cơ chế đồng thuận đặc biệt để liên kết nhiều mạng blockchain, tạo nền tảng cốt lõi cho hệ sinh thái.

Bitcoin là layer 1 hay layer 0?

Bitcoin được xếp vào blockchain layer 1. Nó cung cấp kiến trúc cơ bản cho tiền điện tử, là mạng blockchain chủ đạo.

Ví dụ về layer 0 là gì?

Polkadot (DOT) là ví dụ nổi bật cho layer 0, cung cấp hạ tầng cốt lõi giúp nhiều blockchain cùng hoạt động.

Layer Zero trong crypto là gì?

Layer Zero là giao thức tương tác kết nối các blockchain, hỗ trợ chuyển tài sản và giao tiếp liền mạch. Mục tiêu là trở thành lớp kết nối nền tảng cho các mạng blockchain.