## Dencun升级何时 đến? Ethereum đón chờ bước chuyển mình quan trọng trong Quý 1 năm 2024

Ethereum đang trải qua một cuộc cách mạng sâu sắc. Sau sự kiện hợp nhất (Merge) vào tháng 9 năm 2022 và nâng cấp Shanghai vào tháng 4 năm 2023, bản cập nhật Dencun mới nhất dự kiến sẽ trở thành tâm điểm vào đầu năm 2024. Lần này, nâng cấp có điểm khác biệt nào? Tại sao thị trường lại sôi động như vậy? Câu trả lời nằm ở hai đổi mới cốt lõi: Proto-Danksharding và EIP-4844.

### Proto-Danksharding：Giải pháp đột phá cho khả năng mở rộng của Ethereum

Để hiểu ý nghĩa của nâng cấp Dencun, trước tiên cần nắm rõ Proto-Danksharding là gì. Đổi mới này giới thiệu khái niệm "blob"(khối dữ liệu), thay đổi cách Ethereum lưu trữ dữ liệu giao dịch. Khác với các nâng cấp khác, trọng tâm của Dencun nằm ở EIP-4844, cho phép dữ liệu giao dịch tạm thời được lưu trữ trên chuỗi beacon(Beacon Chain) thay vì lưu vĩnh viễn trên mainnet.

Sự thay đổi này có vẻ nhỏ nhặt nhưng ảnh hưởng lại rất lớn. Trước đây, Ethereum xử lý khoảng 15 giao dịch mỗi giây(TPS), sau nâng cấp Dencun dự kiến có thể đạt 1000 TPS, nghĩa là khả năng xử lý của mạng sẽ tăng gấp 50-66 lần. Đối với người dùng và nhà phát triển, cảm nhận rõ ràng nhất chính là — giao dịch nhanh hơn, phí thấp hơn.

### Giảm mạnh phí Gas：Lợi ích trực tiếp cho người dùng

Điều hấp dẫn nhất của EIP-4844 là gì? Đó chính là giảm phí Gas. Theo kế hoạch kỹ thuật, phí Gas trên các giải pháp Layer 2 của Ethereum có thể giảm từ 10 đến 100 lần, thậm chí trong một số trường hợp còn thấp hơn 0.001 USD.

Ai sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất? Chính là người dùng thực hiện giao dịch thường xuyên, các nhà tham gia DeFi và nhà phát triển. Hãy tưởng tượng, những giao dịch trước đây tốn hàng chục đô la, giờ chỉ còn vài xu. Điều này không chỉ cải thiện trải nghiệm người dùng mà còn mở ra khả năng mới cho các ứng dụng trên Ethereum — microtransactions, thanh toán nhỏ, các hoạt động cross-chain phức tạp đều trở nên khả thi về mặt kinh tế.

### Tuyến đường công nghệ hoàn chỉnh của Dencun

Ngoài EIP-4844, Dencun còn bao gồm các cải tiến quan trọng khác:

**EIP-1153** giới thiệu cơ chế lưu trữ tạm thời(transient storage), cho phép lưu trữ dữ liệu hiệu quả trong quá trình thực thi hợp đồng, từ đó giảm tiêu thụ gas.

**EIP-4788** nâng cao khả năng đồng thuận của Ethereum, cho phép các giải pháp Layer 2 truy cập trực tiếp dữ liệu của chuỗi beacon, tăng cường khả năng tương tác và hiệu quả tổng thể.

**EIP-5656** mang đến mã lệnh MCOPY, giúp sao chép dữ liệu trong bộ nhớ hiệu quả hơn. Dù có vẻ là chi tiết kỹ thuật, nhưng thực tế giúp giảm chi phí thực thi hợp đồng thông minh rất nhiều.

**EIP-6780** giới hạn chức năng của hàm SELFDESTRUCT, tăng cường an ninh và ổn định của mạng, ngăn chặn các dạng tấn công tiềm ẩn.

### Lịch trình nâng cấp năm 2024：Từ thử nghiệm đến mainnet

Việc triển khai nâng cấp Dencun đã có kế hoạch rõ ràng:

- **17 tháng 1**：Khởi động nâng cấp trên mạng thử nghiệm Goerli
- **30 tháng 1**：Kích hoạt nâng cấp trên mạng thử nghiệm Sepolia
- **7 tháng 2**：Hoàn thành nâng cấp trên mạng thử nghiệm Holesky
- **Nâng cấp chính thức**：Sau khi xác nhận trên các mạng thử nghiệm, sẽ tiến hành trên mainnet

Phương thức này phản ánh thái độ thận trọng của cộng đồng Ethereum. Mỗi giai đoạn đều nhằm phát hiện các vấn đề tiềm ẩn, đảm bảo quá trình nâng cấp mainnet diễn ra suôn sẻ.

### Tại sao các dự án Layer 2 đặc biệt quan tâm đến lần nâng cấp này?

Các giải pháp Layer 2 như Arbitrum, Optimism kỳ vọng rất lớn vào nâng cấp Dencun hơn cả người dùng mainnet. Tại sao? Bởi vì các dự án này trực tiếp hưởng lợi từ Proto-Danksharding và cơ chế lưu trữ blob.

Layer 2 cần lưu trữ lượng lớn dữ liệu giao dịch trên mainnet, đây là phần chi phí vận hành quan trọng. EIP-4844 cung cấp giải pháp thay thế rẻ hơn cho việc lưu trữ dữ liệu, giúp giảm đáng kể chi phí vận hành Layer 2, và những khoản tiết kiệm này cuối cùng sẽ chuyển thành phí người dùng giảm thêm. Các ước tính trong ngành cho thấy, phí giao dịch trên Layer 2 có thể giảm từ vài xu xuống còn vài phần nghìn hoặc thấp hơn nữa.

### Cơ hội phục hồi thanh khoản staking ETH

Nâng cấp Dencun còn có một tác động dễ bị bỏ qua nhưng rất quan trọng: sự phục hồi của thanh khoản staking ETH.

Sau Shanghai, người dùng có thể rút phần thưởng staking ETH, nhưng các giao thức staking thanh khoản vẫn còn hạn chế về sức hút. Sự nâng cấp Dencun mang lại hiệu suất tổng thể của mạng, giảm phí và cải thiện trải nghiệm người dùng dự kiến sẽ thu hút nhiều người tham gia staking hơn, đồng thời giữ tính thanh khoản của tài sản. Điều này đặc biệt có lợi cho những ai muốn kiếm lợi nhuận từ staking nhưng vẫn cần giữ tính linh hoạt của tài sản.

### Rủi ro và thách thức của nâng cấp

Bất kỳ nâng cấp lớn nào cũng đi kèm rủi ro. Các thách thức của Dencun có thể bao gồm:

Về mặt kỹ thuật, cơ chế mới phức tạp có thể dẫn đến các lỗ hổng không lường trước được. Dù đã được kiểm thử trên nhiều mạng thử, nhưng môi trường mainnet luôn phức tạp và khó dự đoán hoàn toàn.

Về khả năng tương thích, mặc dù Dencun được thiết kế tương thích ngược tương đối, nhưng một số DApp hoặc hợp đồng cũ có thể gặp vấn đề trong giai đoạn chuyển đổi. Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, những tuần đầu sau nâng cấp thường là thời điểm phát sinh nhiều vấn đề.

Ngoài ra, phản ứng của thị trường sau nâng cấp cũng mang tính không chắc chắn. Một số nhà đầu tư có thể đã đặt cược vào lợi ích của nâng cấp, nhưng sau khi hoàn tất, lại đối mặt với áp lực bán tháo.

### Từ Proto-Danksharding đến Danksharding hoàn chỉnh

Dencun không phải là điểm dừng, mà là một bước trung gian quan trọng. Proto-Danksharding chỉ là giai đoạn đầu của kế hoạch Danksharding hoàn chỉnh.

Kế hoạch Danksharding đầy đủ sẽ giới thiệu sharding(phân mảnh), chia nhỏ mạng Ethereum thành nhiều phân mảnh độc lập xử lý giao dịch riêng biệt. Kiến trúc này có thể nâng cao khả năng mở rộng của mạng, dự kiến có thể đạt mức tăng 100-1000 lần. Tuy nhiên, điều này cần thời gian và nhiều lần nâng cấp để từng bước thực hiện.

Nâng cấp Dencun thúc đẩy quá trình này, xác nhận tính khả thi của cơ chế lưu trữ blob, mở đường cho các bước mở rộng trong tương lai.

### Cơ hội cho nhà đầu tư và nhà phát triển

Đối với nhà đầu tư, Dencun đại diện cho điều gì?

Trước hết, đây là sự xác nhận hướng phát triển dài hạn của Ethereum. Bằng hành động thực tế giảm phí gas, nâng cao khả năng mở rộng, Ethereum đang thực thi lời hứa của mình. Đối với những người nắm giữ dài hạn, điều này củng cố niềm tin vào sự phát triển của hệ sinh thái.

Thứ hai, các token Layer 2 có thể được định giá cao hơn nhờ chi phí vận hành giảm. Chi phí vận hành thấp hơn đồng nghĩa với lợi nhuận cao hơn hoặc phí người dùng thấp hơn — cả hai đều có lợi cho token của dự án.

Đối với nhà phát triển, Dencun mở ra các khả năng ứng dụng mới. Các ứng dụng trước đây không khả thi do phí cao(như trò chơi trên chuỗi, giao dịch tần suất cao, thanh toán nhỏ) giờ đây trở nên khả thi về mặt kinh tế. Điều này thúc đẩy sự xuất hiện của các sáng tạo mới.

### Vị trí trong lộ trình Ethereum 2.0

Nhìn lại quá trình nâng cấp của Ethereum:

- **Tháng 12 năm 2020**：Khởi động chuỗi beacon(Beacon Chain), giới thiệu cơ chế PoS
- **Tháng 9 năm 2022**：Hợp nhất(Merge), Ethereum chính thức chuyển sang PoS
- **Tháng 4 năm 2023**：Nâng cấp Shanghai, kích hoạt chức năng rút staking
- **Quý 1 năm 2024**：Nâng cấp Dencun, giới thiệu Proto-Danksharding

Mỗi bước đều thúc đẩy Ethereum tiến tới một hệ sinh thái có khả năng mở rộng hơn, phi tập trung hơn và phù hợp hơn với nhu cầu của người dùng. Dencun chỉ là một cột mốc quan trọng trong kế hoạch dài hạn này.

### Ý nghĩa thực tế đối với thị trường

Từ góc độ vĩ mô, Dencun xác nhận năng lực thực thi của đội ngũ Ethereum. Trong thời đại cạnh tranh chuỗi công khai ngày càng gay gắt, việc hoàn thành đúng hạn các cam kết công nghệ là điều cực kỳ quan trọng. Việc tiến trình Dencun diễn ra cho thấy Ethereum không chỉ có tầm nhìn lớn mà còn có khả năng thực thi hành động.

Điều này gửi tín hiệu tích cực đến toàn thị trường tiền mã hóa: các vấn đề về khả năng mở rộng của chuỗi chính đang dần được giải quyết, đổi mới ứng dụng giảm bớt rào cản, trải nghiệm người dùng được cải thiện. Những yếu tố này có thể thúc đẩy làn sóng ứng dụng mới tiếp theo.

### Triển vọng tương lai

Nâng cấp Dencun vào Quý 1 năm 2024 không chỉ đơn thuần là một sự kiện kỹ thuật, mà còn là bước ngoặt trong sự phát triển của hệ sinh thái Ethereum. Thông qua Proto-Danksharding và các cải tiến liên quan, Ethereum đang giải quyết nút thắt lớn nhất của mình — khả năng mở rộng.

Khi tiến trình nâng cấp tiếp tục, chúng ta có thể thấy: sự tăng trưởng mạnh mẽ của các ứng dụng Layer 2, sự xuất hiện của các ứng dụng mới, chi phí người dùng giảm rõ rệt, và toàn bộ hệ sinh thái trở nên sôi động hơn.

Dù là nhà giao dịch, nhà phát triển hay nhà nắm giữ dài hạn, Dencun đều đáng để theo dõi. Nó đánh dấu bước Ethereum bước vào một giai đoạn phát triển mới — từ việc giải quyết vấn đề đồng thuận(Merge), kích hoạt các chức năng tài chính(Shanghai), đến nay là giải quyết khả năng mở rộng(Dencun). Trong thập kỷ tới, câu chuyện của Ethereum sẽ tiếp tục được viết tiếp từ đây.